بسط سندرم بیتفاوتی در جامعه ایرانی
روزنامه جوان , 23 دی 1395 ساعت 10:50
کاهش معنویت در زندگی مدرن با فیلمبرداری از حوادث به جای کمک به حادثه دیده قابل مشاهده است / بیتفاوتی به رخدادهای اجتماعی اطراف ما در طول شبانهروز از همان دغدغههایی است که هر روز به شکل بدتری پررنگ میشود...
به گزارش عصر امروز، بیتفاوتی به رخدادهای اجتماعی اطراف ما در طول شبانهروز از همان دغدغههایی است که هر روز به شکل بدتری پررنگ میشود و تحلیلگران دلیل عمده آن را مبتنی بر از بین رفتن معنویت، سنتهای قدیمی و غرق شدن در زندگی مادیگرایانه میدانند.
شاید نسل دهههای قدیم این جمله را شنیده باشند که بزرگی در یک محل ریش و سبیل گرو میگذاشت تا دعوای پایین ده با بالای ده بالاخره حل شود، اما شاید همین یک خط برای نسلهای دهههای جدید خندهدار هم باشد.
اما واقعیت امر درست است؛ چراکه ایرانی جماعت همواره در طول تاریخ به عنوان مردمی فداکار، پراحساس، با تعهد، مهربان و نوعدوست معروف بودند و در صورت مشاهده مشکل یا اتفاقی برای همنوع خود بیمحابا کمک میکردند، هرچند که هنوز هم رنگ این همدلی تا حدودی در روستاها و شهرهای حاشیهای به چشم میخورد، اما آمارهای پژوهشی حکایت از عمق فاجعه در کلانشهرها دارد تا جایی که تقریباً نیمی از مردم پایتخت دچار سندرم «بی تفاوتی» شدهاند.
بی تفاوتی مانع مهم مشارکت سیاسی در زندگی مدرن
در متون جامعهشناسی از رفتار بیتفاوتی (Apathy) به عنوان پدیدهای آسیب شناختی یاد میشود که مانعی مهم در برابر مشارکت سیاسی و اجتماعی است که متأسفانه از پیامدهای شهرنشینی در دوران امروزی (مدرن) به شمار میرود. خشم و عصبانیت، رضایت و خوشحالی، قدردانی یا انتقاد از عوامل و دلایل رویدادها، واکنشهای طبیعی هستند که بسیاری از ما در زندگی خصوصی و اجتماعی خود با آن روبهرو میشویم که البته برخی از اتفاقات در پیرامون ما جنبه خصوصی و فردی دارند و هر یک از ما مختار است هرگونه که خود تشخیص میدهد با آن برخورد کند.
اما بسیاری از رویدادهای اطراف جنبه اجتماعی دارند و تقریباً کل افراد یک جامعه را درگیر خود میکنند که نوع واکنش بعد از وقوع این دست از رویدادها دیگر جنبه فردی ندارد، لازمه واکنش جامعه را میطلبد.
گذشته از نبود درگیری مردم (توده و بدنه جامعه) در بحثهای سیاسی و جناحی و گلهمندیهای تکراری از رویه معیشتی حاکم بر اقتصاد کشور، در حوزه فرهنگی و اجتماعی که شرایط به مراتب وخیمتر است، مردم نسبت به جان و مال و آبروی همنوع خود بیتفاوت شدهاند و مکرر دیده میشود، این بیتفاوتی با گرفتن فیلم و عکس نشان داده شده و حتی در معرض نمایش هم گذاشته میشود.
شاید تا چند سال قبل شکل این بیتفاوتیها به سکوت و مشارکت نداشتن در رقم خوردن جنایتهای خیابانی چون میدان کاج و پل مدیریت تهران خلاصه میشد، اما چند سالی است که موضوع حتی وخیمتر از این شده است تا جایی که برای پاسخ به همنوع خود در دادن آدرس ساده هم حواس خود را پرت میکنیم یا با بیتفاوتی از فریادهای مرد جوان بر سر دختری عبور میکنیم و گریههای زن جوان کنار خیابان را هم نادیده میگیریم.
ایرانی بمانیم اما از تمدن غرب عقب نمانیم!
دکتر امانالله قرایی مقدم، جامعهشناس و استاد دانشگاه تهران در گفتوگو با روزنامه جوان با اشاره به اینکه معنویات، «همدلی و همزبانی» مورد اشاره از سوی رهبر معظم انقلاب از میان مردم رخت بر بسته است، گفت: مردم رباتیک و بیاحساس شدهاند در حالی که لازم بود ایرانی بمانیم، اما در عین حال از تمدن غرب نیز عقب نمانیم.
این جامعهشناس، مادیات و نفسپرستی را دو دلیل عمده برای شکل گرفتن بیتفاوتی در میان مردم معرفی کرد و اظهار داشت: مادیات و زندگی سرمایهداری موجب شد تا افراد مصلحتگرا شوند و با فاصله گرفتن از مراحل عقلانیت و معنویت، به سمت مصلحتاندیشی برای خود حرکت کنند.
جای خالی معنویت و دگرخواهی در زندگی مردم
وی راهحل موجود در این زمینه را مبتنی بر پررنگ کردن معنویات در زندگی مردم و مشارکت جوانان در سطح تصمیم گیریهای خرد و کلان دانست و خاطر نشان کرد: باید به اصالت قبل و ریشههای قدیم فرهنگی – مذهبی در خانوادهها بازگردیم.
همچنین پروفسور حسین باهر، بنیانگذار مکتب «رفتارشناسی انسانی» در جهان درباره بیتفاوتی مردم نسبت به جان، مال و آبروی همنوع خود و عکسالعملهای به دور از همدردی در مواقع بحرانی اظهار داشت: زمانه به گونهای شده که وقتی فردی عیب و نقصی در کسی میبیند، خدا را شکر میکند که خود از آن عیب مبرا است.
از خدا، خلق و خانوادهمحوری به خود محوری و بیتفاوتی رسیدیم
باهر با اشاره به سخن معروف امام حسین(ع) مبنی بر اینکه «اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید» ادامه داد: قبلاً خدا، خلق و خانواده محور بودیم، اما امروزه خودمحور شدیم و هرکس فقط به خودش فکر میکند، چراکه از قله سنت به صنعت حرکت کردیم، اما نه مدرنیته شدیم و نه سنت قبل را حفظ کردیم. خوبیهای سنت را از دست دادیم و از صنعت نیز اکتفا به بدیها میکنیم.
رنگ باختن معنویت از زندگی مدرن امروزی میان مردم، فاصله گرفتن از سنتهای قدیمی، مادیات و زندگی سرمایهداری، سهولت در دروغگویی، بیاعتمادی افراد جامعه به یکدیگر و ساختارهای اجتماعی و سیاسی امروز منجر به بیتفاوتیهایی شده است که به گفته تحلیلگران در صورت بیتوجهی به بازگشت به سنت قدیمی روز به روز بدتر هم خواهد شد. یادمان باشد، بترسیم از لحظهای که تا زندهایم چیزی درون ما بمیرد به نام انسانیت!
کد مطلب: 186392
آدرس مطلب: http://asremrooz.ir/vdcgy39qxak97w4.rpra.html